در این مراسم که با حضور رئیس سازمان میراث فرهنگی، باستان‌شناس‌های مطرح و طه هاشمی رئیس پیشین سازمان میراث فرهنگی پس از حسین مرعشی برگزار شد، آتوسا مومنی معاون جدید میراث فرهنگی کشور با دفاع از ایجاد موزه‌های استانی و انتقال اشیای باستانی متعلق به مناطق مختلف کشور به استان‌های مربوط به‌خود گفت: استان‌های کشور باید دارای موزه‌های محلی باشند تا آثارشان به موزه‌های خودشان منتقل شوند. وی همچنین با اشاره به دغدغه‌های موجود درخصوص حفاظت و صیانت از محوطه‌های باستانی کشور گفت: اگر حمایت منطقی در پذیرش گردشگر در سیلک انجام نشود آن منطقه آسیب‌های جدی می‌بیند.
معاون جدید میراث فرهنگی کشور همچنین به تلاش‌های صورت‌گرفته در ثبت جهانی آثار تاریخی کشور اشاره کرد و گفت: در سال1979 ثبت آثار تاریخی کشور در فهرست جهانی یونسکو برای مدتی متوقف ماند و پس از آن بود که در سال2003 تخت‌جمشید به فهرست جهانی یونسکو افزوده شد.
به گفته آتوسا مومنی، پروژه ثبت جهانی آثار به‌هیچ‌وجه شبیه به فرایند ثبت ملی نیست و پروسه تهیه و معرفی پرونده‌های ثبت جهانی روند بسیار پیچیده‌ای را طی می‌کند. به گفته معاون میراث فرهنگی کشور، ثبت اثر در فهرست جهانی یک موضوع است و حفاظت از آثاری که در یونسکو به ثبت رسیده‌اند نیز موضوعی جداگانه و بسیار سخت‌تر که فعالیت بیشتری نیاز دارد.
آتوسا مومنی از درخواست رئیس سازمان میراث فرهنگی برای برگزاری نشست دیروز، امروز، فردا در حوزه میراث فرهنگی خبر داد و گفت: برای نخستین‌بار توانستیم تعداد زیادی از باستان‌شناسان را از سراسر کشور دور هم جمع کنیم تا موضوعات مربوط به میراث فرهنگی را بررسی کنند.
معاون میراث فرهنگی کشور افزود: 32هزار و 699 اثر تاریخی تاکنون ثبت ملی شده‌اند که این میزان در مقایسه با دهه80 به‌معنای ورود جهادی و تخصصی به ثبت آثار تاریخی کشور با روند کنونی توسعه شهری است. وی ادامه داد: در روند کنونی توسعه شهرها اولویت‌های ما در میراث فرهنگی ورود به ثبت بافت‌ها و بناهای تاریخی بوده است. وی افزود: شناسنامه‌دار کردن یک اثر تاریخی به‌معنای قرارگرفتن آثار تاریخی کشور زیر چتر قانون است و پس از آن ورود آثار به چرخه بازدید و گردشگری به‌معنای پیشرفت روند توسعه است.
مومنی با اذعان به اینکه سازمان میراث فرهنگی در تعیین حریم منطقی برای آثار تاریخی در محدوده بافت‌های تاریخی شهرهای بزرگ دچار مشکل است، موفق‌ترین پروژه‌های سازمان میراث فرهنگی در سال‌های اخیر را رشد 90درصدی ایجاد موزه خراسان بزرگ دانست. البته این میزان پیشرفت مورد تأیید برخی کارشناسان موزه‌داری کشور نیست. ایجاد موزه شهرکرد و یاسوج و موزه روستایی گیلان به‌عنوان یکی از موفق‌ترین نمونه‌های ایجاد اکوموزه نیز از دیگر دستاوردهای مورد اشاره مومنی بود.
آس ماشینی جایگزین آسیاب‌های بادی
دکتر صادق ملک شهمیرزادی باستان‌شناس پیشکسوت ایرانی نیز در این مراسم اشاره‌ای به روند شروع باستان‌شناسی در ایران کرد و گفت: در سلسله مراتب اداری ایران سازمانی به‌نام میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری تعریف شده که وظیفه آن حفظ میراث فرهنگی کشور بود.
وی با اشاره به وضعیت باستان‌شناسی پس از پیروزی انقلاب و تغییرهای صورت گرفته در مدیریت کشور گفت: در سال61 دکتر حجت و محمد ابوذری به همراه جلیل گلشن، عهده دار سازمان میراث فرهنگی شدند که توانستند در آن سال‌های جنگ که عمده فعالیت‌ها در سازمان میراث فرهنگی محدود شده بود، سازمان میراث فرهنگی را حفظ و از تعطیلی آن جلوگیری کنند.
ملک شهمیرزادی افزود: در دوره مشایی فعالیت‌های نجات بخشی اهمیت یافت و در دوره بقایی نیز قدیمی‌های سازمان میراث فرهنگی به خارج از تهران منتقل شدند و باستان‌شناس‌ها به شیراز و مرودشت رفتند. وی در معرفی ملک‌زاده که اکنون رئیس سازمان میراث فرهنگی است گفت: محمد شریف ملک‌زاده که پدرش در سیستان و بلوچستان آن زمان در دهه30 -که آسیاب‌های بادی داشتند- 40دستگاه آسیاب دیزلی خریداری کرد و آن زمان مردم آنها را به «آس ماشینی» می‌شناختند بنابراین وی از کودکی با چیزهای جدید آشنا شده و اکنون نیز رئیس سازمان میراث فرهنگی است.
ملک شهمیرزادی همچنین با اشاره به وسعت یک میلیون و 150هزار کیلومتری کویر لوت در ایران که قابل سکونت نیست به حاشیه‌های این کویر اشاره کرد و گفت: از عصر حجر تا دوره قاجار در این سرزمین آثار تاریخی وجود دارد. شهمیرزادی گفت: اکنون از مسئولان سازمان میراث فرهنگی می‌پرسم که برنامه‌های فردای سازمان میراث فرهنگی برای استفاده از کارشناسان این حوزه، ایجاد توسعه پایدار در حوزه میراث فرهنگی و معرفی میراث فرهنگی کشور برای جذب گردشگر به جهان چیست؟
لزوم برنامه‌ریزی برای هویت فرهنگی
دکتر میرشکرایی نیز که به گفته آتوسا مومنی پدر مردم‌شناسی در سازمان میراث فرهنگی است در ادامه این نشست گفت: مردم‌شناسی در ایران به چندهزار سال پیش می‌رسد، اگرچه مردم‌شناسی علم جدیدی است. وی گفت: در برخی متون و کتاب‌های کهن به زبان پهلوی موضوعاتی هستند که با شیوه طبقه‌بندی امروزین در علم مردم‌شناسی منطبق هستند. وی با اشاره به بنیانگذاری مردم‌شناسی در ایران توسط اندیشمندان ایرانی گفت: بعدها اروپایی‌ها هم آمدند ولی مردم‌شناسی ایران را افرادی همچون صادق هدایت و دیگران برای نخستین‌بار در ایران پایه‌گذاری کردند.
دکتر میرشکرایی با تأکید بر لزوم برنامه‌ریزی برای فردای مردم‌شناسی ایران گفت: موضوع اصلی مردم شناسی هویت فرهنگی است و باید برای آن برنامه‌ریزی داشته باشیم، چون ایران با تاریخ و تمدن کهن خود با کشورهایی که حتی برای خود هویت‌سازی می‌کنند یا حاضر به خریداری هویت هستند بسیار متفاوت است.
مهندس محبعلی بزرگوار نیز که 17سال سکاندار حوزه میراث فرهنگی کشور بود در سخنانی به ضعف اجرای قوانین خوب در حوزه میراث فرهنگی اشاره کرد و گفت: کمبود قوانین در موضوع میراث فرهنگی وجود ندارد و قانون عتیقات ایران که قانون پایه در سازمان میراث فرهنگی است از قوانین مترقی بوده است.
وی با تأکید بر ورود دیرهنگام به موضوع حفاظت از بافت‌های تاریخی گفت: بافت‌های تاریخی حرف اجتماعی و مردمی و شهرسازی دارند و باید در جهت حفظ آنها کوشید. بزرگوار تأکید کرد: باید سعی کرد دیدگاه مردمی به سازمان میراث فرهنگی اصلاح شود و این سازمان به‌عنوان یک گنج دیده نشود بلکه به‌عنوان یک سازمان پایه برای آینده هویتی ایران درنظر گرفته شود.
